Η παραβατικότητα ανηλίκων σήμερα είναι ίσως ένα από τα πιο σοβαρά θέματα που αντιμετωπίζει η κοινωνίας μας, με συνεχώς αυξανόμενη τάση και ένταση. Η αύξηση αυτή, εστιάζεται σε εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας, παραβάσεις της νομοθεσίας «Περί Ναρκωτικών» αλλά και παραβάσεις του κοινού Ποινικού Δικαίου (σωματικές βλάβες, αδικήματα κατά της τιμής, της προσωπικής και γενετήσιας ελευθερίας κ.α.).
Τα αδικήματα κυμαίνονται σε βαρύτητα και διαφοροποιούνται ανάλογα με το ηλικιακό στάδιο που διανύει ο ανήλικος. Συνήθως η παραβατική συμπεριφορά αρχίζει να εμφανίζεται σε αρχικό στάδιο στην προεφηβεία, (12ο έως 14ο έτος ηλικίας), και, σε περίπτωση μη έγκαιρης παρέμβασης ή αποτυχίας αυτής, εξελίσσεται σε επαναλαμβανόμενη, με ενδεχομένως πιο βίαια χαρακτηριστικά.
Η νεανική παραβατικότητα στην Ελλάδα έχει προκαλέσει έντονο προβληματισμό με εστίαση κυρίως σε τρία στοιχεία:
α) αύξηση των αδικημάτων βίας στους νέους,
β) μείωση του ορίου ηλικίας κατά το οποίο ξεκινά η εμπλοκή των ανηλίκων με τον νόμο,
και γ) πολλαπλά και πολύ σοβαρά προβλήματα στον πυρήνα των οικογενειών των παραβατικών ανηλίκων (κοινωνικά, οικονομικά, προβλήματα ψυχικής υγείας, εξαρτήσεις, εμπλοκή των ίδιων των γονέων στο ποινικό σύστημα). Η «σκληρή παραβατικότητα» ήταν σε χαμηλό επίπεδο αλλά έχει πλέον συνεχώς αυξανόμενη τάση (ληστείες).
Διαχείριση-αντιμετώπιση
Δυστυχώς τα περιστατικά παραβατικότητας ανηλίκων ολοένα και περισσότερο καταλήγουν στα Αστυνομικά Τμήματα για διαχείριση-αντιμετώπιση. Οι διαπιστώσεις των αρχών από την διαχείριση αυτών των περιστατικών φέρνουν στο φως σοβαρές αλήθειες:
- Μεγάλο ποσοστό παραβατικότητας προέρχεται από παιδιά οικογενειών με προβληματικό περιβάλλον (χωρισμένοι ή αδιάφοροι γονείς, οικονομικά προβλήματα κ.α.)
- Υπάρχει «ομερτά» μεταξύ των νέων – ανηλίκων. Θεωρούν «ρουφιανιά» αν μιλήσουν στην Αστυνομία
- Άγνοια κινδύνου αλλά και των επιπτώσεων των πράξεων τους (π.χ. νομίζουν ότι η κάνναβη μέχρι 5γρ. είναι νόμιμη!)
- Δεν υπάρχει άμεση και ουσιαστική τιμωρία. Έτσι αποκτούν περισσότερο θράσος και μη σεβασμό προς τους θεσμούς
- Θεωρούν μαγκιά ότι τους έπιασε η Αστυνομία και σε συνδυασμό με την μη άμεση τιμωρία τους, υπερηφανεύονται στους συνομήλικούς τους. Θεωρούν «παράσημο» την σύλληψη τους!
- Είναι δεδομένο για αυτούς να κυκλοφορούν με μαχαίρια
- Οι γονείς όταν ενημερώνονται είτε είναι αδιάφοροι (και μάλιστα για να καλύψουν τις οποίες αδυναμίες τους, υπερασπίζονται με κάθε τρόπο το παιδί τους), είτε δεν μπορούν να επιβληθούν στα παιδιά τους
- Δεν υφίσταται κανένας έλεγχος ή περιορισμός στην χρήση social media και διαδικτύου
- Αρκετές φορές μετά από συζήτηση σε social media, και μετά από παρεξήγηση ή ακόμη και για τα «μάτια μιας κοπέλας» κλείνουν ραντεβού για «ξύλο»
- Παραβατικά πρότυπα για τους ανήλικους από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία αποτυπώνονται ξεκάθαρα από τα προφίλ των ίδιων των ανηλίκων.
Συνολική προσέγγιση
Τα παραπάνω καθιστούν εμφανές ότι το φαινόμενο της νεανικής παραβατικότητας είναι πολυσύνθετο, πολυδιάστατο και απαιτεί συντονισμένη και οργανωμένη προσπάθεια, προκειμένου να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά. Για να είναι αποτελεσματική η παρέμβαση στο πεδίο του ελέγχου της παραβατικότητας και της βίας των ανηλίκων, δεν μπορεί απλά να περιορίζεται στη σφαίρα της καταστολής, αλλά απαιτείται μια συνολική σφαιρική προσέγγιση και συνεργασία όλων των φορέων κοινωνικού ελέγχου σε δράσεις συντονισμένες καθώς και ένα θεσμικό πλαίσιο που θα τυποποιεί και θα ρυθμίζει τις δράσεις αυτές συνολικά, με ταυτόχρονη ενίσχυση του ρόλου του σχολείου και της τοπικής κοινωνίας.
Όταν καταλήξουμε στην Ελληνική Αστυνομία για την επίλυση του προβλήματος, «το παιχνίδι έχει ήδη χαθεί»… Στο τρίπτυχο οικογένεια-σχολείο-παρέες, θα βρεθούν οι λύσεις που απαιτούνται.
Πηγή: Εφημερίδα Polis
